Zakończyła się pierwsza tura warsztatów reportażu w ramach Wakacyjnej Akademii Kultury w Siennicy Różanej, projektu realizowanego w ramach programu „Kultura – Interwencje 2019”, zarządzanego przez Narodowe Centrum Kultury.
W pierwszym tygodniu zajęć warsztaty skupiały się na omówieniu podstawowych gatunków dziennikarskich, w tym reportażu; zajęciach z komunikacji interpersonalnej; prezentacji podstawowych elementów warsztatu, niezbędnego do tworzenia reportażu radiowego.
„O lustrzanych neuronach w praktyce, czyli sztuka komunikacji interpresonalnej”. Tak można zatytułować warsztaty, które prowadziła dr Anna Granat – adiunkt w Zakładzie Dziennikarstwa Wydziału Politologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, której zainteresowania naukowe oraz praca ze studentami koncentruje się wokół recepcji mediów, edukacji medialnej i mediolingwistyki.
Warsztaty z komunikacji interpersonalnej to narzędzie niezwykle przydatne dla osób zamierzających parać się dziennikarstwem (jednocześnie przydatne w życiu codziennym każdego człowieka). Słuchanie drugiego człowieka stoi bowiem u podstaw pracy reportażysty.
Kreowanie wizerunku to kolejne zagadnienie, które było przedmiotem warsztatów. Zwrócono uwagę – także w sposób praktyczny – na takie zagadnienia jak: okulestyka, haptyka, kinestyka, czyli elementy komunikacji niewerbalnej.
W czasie dyskusji pojawił się również temat etyki dziennikarskiej.
Warsztaty z zakresu reportażu radiowego dynamicznie prowadził Bartosz Koterba, absolwent studiów magisterskich Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, który od 2015 roku prowadzi studio radiowe Instytutu Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej KUL i zajęcia ze studentami z zakresu warsztatu dziennikarza radiowego, pracy z mikrofonem i sprzętem nagraniowym w studio, wykorzystania materiałów dźwiękowych na potrzeby różnych dziedzin. Jest także współpracownikiem Polskiego Radia Lublin (realizuje m.in. nagrania reporterskie, współpracuje przy tworzeniu słuchowisk radiowych, bierze również udział w słuchowiskach i reportażach radiowych jako aktor). Od 2017 roku – pod szyldem Koterba Records –realizuje pracę z dźwiękiem na potrzeby produkcji telewizyjnych, filmowych, radiowych, internetowych, edukacyjnych, gier.
Uczestnicy warsztatów zapoznali się z podstawowymi informacjami na temat specyfiki reportażu radiowego. Na przykładach pracy uznanych reportażystów omawiali wyjątkowy charakter tej pracy, będącej rodzajem swoistego powołania. Analizowali trudności, które stają na drodze dziennikarza, w tym tę najistotniejszą, czyli kwestię odpowiedzialności za bohaterów reportażu.
W praktycznej części zajęć uczestnicy zapoznali się z wyposażeniem nagraniowym i oprogramowaniem używanym w studiach nagraniowych. Pierwszym zadaniem było szybkie ułożenie oraz zaprezentowanie przed mikrofonem przykładowej zapowiedzi materiału antenowego. To wyjątkowe doświadczenie pozwoliło większości z nich na pierwszy kontakt z rzeczywistością radiową. Odsłuch pozwolił na indywidualne określenie mocnych i słabych stron uczestników, otrzymali oni także propozycje ćwiczeń dykcji i pracy nad warsztatem. Nagrania posłużyły również do prezentacji możliwości montażu dźwięku.
Kolejnym zadaniem było zapoznanie się z przenośnym urządzeniem rejestrującym i akcesoriami, którymi posługują się dziennikarze i reportażyści. Każdy z uczestników miał okazję spróbować swoich sił w field recordingu, w tym wypadku rejestracji efektów dźwiękowych z najbliższego otoczenia miejsca, w którym odbywały się warsztaty. To ćwiczenie uświadamia złożony charakter dźwiękowy codziennego otoczenia, szereg czynników, które wpływają na ostateczne brzmienie materiału i wymagają doskonalenia umiejętności, elastyczności w podejściu do każdej lokacji i świadomości w posługiwaniu się dostępnymi narzędziami.
Ostatnim elementem warsztatów było zapoznanie się z przykładowymi projektami produkcji radiowych, złożonych z nagrań lektorskich, aktorskich, efektów dźwiękowych oraz podkładów muzycznych. Uczestnicy mogli przekonać się na własne oczy i uszy, jak wygląda praca nad pozornie krótkimi formami dźwiękowymi.
Dla niektórych uczestników warsztatów było to pierwsze praktyczne zetknięcie się z pracą z mikrofonem, zyskali cenne doświadczenie z uwagi na możliwość praktycznego sprawdzenie swoich możliwości i umiejętności. Spojrzenie praktyka, które zaproponował Bartosz Koterba, pozwoliło na dopełnienie teoretycznej wiedzy o praktyczny aspekt, niezwykle ważki i aktywizujący.
Zajęcia z zakresu gatunków informacyjnych i dziennikarskich wraz z elementami komunikacji społecznej prowadził red. Andrzej Zdunek (wieloletni redaktor Wydawnictwa Lubelskiego, były redaktor naczelny tygodnika „Nowe Relacje” oraz miesięcznika/kwartalnika „Ziemia Lubelska”, były rzecznik prasowy wojewody lubelskiego, prowadził także zajęcia z dziennikarstwa i komunikacji społecznej oraz edytorstwa na Wydziale Politologii UMCS oraz Uniwersytetu Trnavskiego w Trnavie i w Ružomberku na Słowacji). Prowadzący omówił powyżej sygnalizowane zagadnienia, przypomniał początki reportażu w Polsce i sylwetki wybitnych reportażystów, m.in. Melchiora Wańkowicza, Konrada Wrzosa, Ksawerego Pruszyńskiego, Krzysztofa Kąkolewskiego, Wojciecha Giełżyńskiego, Jacka Maziarskiego, Ernesta Skalskiego, Ryszarda Kapuścińskiego, Hanny Krall, Małgorzaty Szejnert, a także Mariusza Szczygła, Jacka Hugo-Badera, Wojciecha Tochmana, Magdaleny Grzebałkowskiej i innych. Wspomniał również o znaczących reportażystach lubelskich, takich jak Stanisław Harasimiuk, Kazimierz Dymmel, Franciszek Piątkowski, tworzących podwaliny powojennego reportażu lubelskiego. Słuchacze zapoznali się z szeregiem publikacji o charakterze reportażowym ze wskazaniem na konkretne teksty jako przykłady klasycznego reportażu (książki Melchiora Wańkowicza, Hanny Krall, Ryszarda Kapuścińskiego, Mariusza Szczygła). Zapoznali się również z tekstami zamieszczonymi w obszernej dwutomowej antologii polskiego reportażu XX wieku pod tytułem 100/XX, wydanej pod redakcją Mariusza Szczygła, obejmującej lata 1901-2000. Na najważniejsze teksty reportażowe oraz ich przydatność w tworzeniu własnych materiałów zwróciła uwagę red. Ewa Hadrian (zawodowo zajmująca się informacją naukową i bibliologią oraz organizacją imprez kulturalnych i edukacyjnych, od 2000 roku współautorka programu telewizyjnego „Afisz” TVP Lublin, gdzie prowadzi wywiady z pisarzami, publicystami, ludźmi kultury). Omówiła również różnorodne źródła informacji, podkreślając niezbędną dla dziennikarza umiejętność dotarcia do źródeł rzadkich i wiarygodnych.
Omówiono także szereg tematów i problemów wartych poruszenia przez uczestników warsztatów w przygotowywanych przez nich tekstach, które mają zwieńczyć siennickie spotkania. Padły propozycje zapisania rozmów z długoletnim wójtem Gminy Siennica Różana, dyrektorem siennickiego Centrum Kultury; słuchaczy interesowała także specyfika miejscowego rolnictwa, lokalnego szkolnictwa i działalności artystycznej, ziemia chełmska (w aspekcie historycznym i współczesnym), pobliski zamek w Krupem, sylwetki dawnych i współczesnych mieszkańców regionu.
Koordynatorzy oraz uczestnicy warsztatów uczestnicyli ponadto w spektaklu „Pan Geldhab” pióra Aleksandra hrabiego Fredry, który wystawił „Teatr Pokoleń”, działający od 11 lat w Siennicy Różanej. Tekst zaadaptował Andrzej Misiura, reżyserem spektaktu był Tadeusz Kiciński. Wypełniona po brzegi sala oraz obecność starosty powiatu krasnowskiego Andrzeja Leńczuka, wójta Gminy – Leszka Proskury i sekretarza Dariusza Turzynieckiego, podkreśliła rangę tego wydarzenia i Wakacyjnej Akademii Kultury w Siennicy Różanej.
Program kolejnego tygodnia
warsztatów reportażu przedstawia się następująco:
poniedziałek: warsztat dziennikarza i
pisarza – Monika Śliwińska
(dziennikarka, pisarka);
wtorek: warsztaty kreatywnego pisania i tworzenie literackiego wideoblogu
– Maciej Tuora (dziennikarz, pisarz,
bloger literacki);
środa: elementy edytorstwa w praktyce (dr Anna
Granat, adiunkt w Zakładzie Dziennikarstwa Wydział Politologii UMCS);
czwartek: warsztat dziennikarza radiowego – Bartosz Koterba (dziennikarz radiowy, realizator dźwięku, prowadzi
studio radiowe Instytutu Dziennikarstwa
i Komunikacji Społecznej KUL);
piątek: elementy komunikacji społecznej i edytorstwa, reportaż – wybitne
postaci, ważkie teksty, dobre praktyki (red. Andrzej Zdunek i red. Ewa Hadrian).
